Perełka architektoniczna Dolnego Śląska

Kościół parafialny Świętej Rodziny wraz z pobliską plebanią

To jeden z cenniejszych zabytków sakralnych na Dolnym Śląsku. Pierwotnie wzniesiony w 1343 roku,  a w latach 1670-1680 całkowicie przebudowany przez ówczesnego opata krzeszowskiego Bernarda Rosę.  Jego projektantem był prawdopodobnie Marcin Allio. Jest to wczesnobarokowa 3-nawowa bazylika z wydzielonym prezbiterium o bardzo bogatym i cennym wyposażeniu. Znajdują się w nim m.in. późnogotycka płaskorzeźba przedstawiająca Koronację NMP (prawdopodobnie pochodzi ona z wnętrza starej kaplicy) czy późnorenesansowa Pieta z ok. 1650 roku. Uwagę przykuwają również drewniane figury z ołtarza głównego, których wykonanie datuję się na lata 1712-1713. Późnobarokowe tabernakulum  autorstwa Józefa Lachela pochodzi z 1771 roku. W kaplicy można również podziwiać duży zespół obrazów olejnych z XVIII wieku, w tym Drogę Krzyżową pochodzącą z 1751 roku. Kościół i nieczynny cmentarz otacza osiemnastowieczny mur, w którym można zauważyć liczne epitafia, a na samym cmentarzu nagrobki z XVIII i XIX wieku. Przy uliczce prowadzącej z kościoła od Rynku  stoi stara renesansowa plebania wzniesiona w roku 1575, a przebudowana w I połowie XVII wieku. Jej elewację zdobi geometryczna dekoracja sgraffitowa . W późniejszym okresie plebania została przekształcona w szkołę parafialną, do której w 1730 roku dobudowano bramnę z bogato dekorowanym portalem.  Z tyłu zaś kilka lat później dobudowano nowy barokowy budynek plebanii z zachowanym do dziś portalem z kartuszem herbowym opactwa cystersów.

Rynek

Szczególnie północna pierzeja chełmskiego rynku przykuwa uwagę zwiedzających. Jest to zespół barokowych i klasycystycznych kamienic z podcieniami o dekoracyjnych elewacjach i ozdobnych szczytach.  W kamienicy pod numerem 1 mieścił się dawny ratusz. Wśród wiekowych drzew na środku chełmskiego  rynku stoi rzeźba najpopularniejszego świętego doby baroku - Jana Nepomucena, czeskiego księdza.

Domki Tkaczy "Dwunastu Apostołów"

Kierując się z rynku na wschód stoi osiedle drewnianych domków, które tworzą malowniczy zwarty rząd podcieni. Jest to swoisty symbol dawnej świetności Chełmska Śląskiego, gdyż ów kompleks powstał w czasie  jego największego rozkwitu. Został zbudowany dokładnie  w 1707 roku na zlecenie opata krzeszowskiego Dominika Geyera i zamieszkali w nim tkacze sprowadzeni z głębi Czech. Oryginalny zespół drewnianych domów zwany powszechnie Dwunastoma Apostołami stanowił swoistą manufakturę. Początkowo domków było 12, lecz do dziś zachowało się ich 11, gdyż tak zwany "Judasz" stojący w pewnej odległości od pozostałych spłonął. Wszystkie domki są w użyciu do dziś.

 

"Siedmiu Braci" - osiedle tkaczy adamaszku

Przy ulicy Kamiennogórskiej 21, nieopodal rynku, można podziwiać jedyny ocalały z pożaru domek z osiedla "Siedmiu Braci", które powstało z inicjatywy krzeszowskiego opactwa w 1763 roku.  Pierwotnie w domkach mieszkali tkacze adamaszku z Bawarii.

Dom tkaczy ręcznych

Przy ulicy Kamiennogórskiej pod numerem 18 zachował się Dom Tkaczy Ręcznych. Budynek z krucyfiksem w fasadzie pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku i pierwotnie stanowił ośrodek tkacki. Przed II wojną światową znajdowało się w nim muzeum tkackie. Jego rozproszone zbiory przejęło w 1948 roku muzeum w Kamiennej Górze.

Kaplica św. Anny wraz z "Dróżką św. Anny"

Od kolumny św. Anny znajdującej się przy ulicy Kamiennogórskiej bierze swój początek droga do kaplicy św. Anny, która została wzniesiona na wzgórzu w znacznej odległości od centrum miasta.  Szlak do niej wyznaczają ustawione wśród pól barokowe kapliczki. Kapliczki z piaskowca wykonane przez anonimowego rzeźbiarza mają zachowaną numerację i są darem fundatora o nazwisku Bitner. Na zboczach góry Róg stoi skromna kaplica z kamienia i cegły zbudowana w 1772 roku. Pierwszy drewniany obiekt powstał  dużo wcześniej, bo w II połowie XVIII wieku za rządów opata Bernarda Rosy,  który przyczynił się do znacznego ożywienia  kultu babki Jezusa Chrystusa w regionie.

Opracowanie na podstawie: Słownik geografii turystycznej Sudetów - Tom 8 - Kotlina Kamiennogórska Wzgórza Bramy Lubawskiej Zawory, pod red. Marka Staffy, Wrocław 1997